Het Onderwijs en Schoolsysteem in Japan

Tijdens mijn masterstudie hoorde ik mijn studiegenoten praten over HBO, MBO en pre-masterprogramma’s… Ik had geen idee waar het over ging. Later ontdekte ik dat Nederland een totaal ander onderwijssysteem heeft dan Japan. Bovendien realiseerde ik me dat sommige aspecten van het Japanse schoolsysteem uniek zijn in vergelijking met andere landen.

Het Japanse schoolsysteem

Alle Japanse kinderen zijn verplicht om van hun 6e tot hun 16e naar school te gaan, maar veel beginnen al eerder en gaan vanaf hun 3e of 4e naar de kleuterschool. Sommige ouders sturen hun baby’s al praktisch vanaf hun geboorte naar de kinderopvang, als beide ouders full-time werken.

De hogere middelbare school duurt tot 18 jaar, en het is gebruikelijk dat alle studenten tot die leeftijd op de middelbare school blijven.

• Kinderopvang (3-6 jaar) / Kleuterschool (0-6 jaar) – Youchien/Hoikuen
• Basisschool (6-12 jaar) – Shougakkou
• Lagere Middelbare School (12-15 jaar) – Chugakkou
• Hogere Middelbare School (15-18 jaar) – Koukou
• College of Universiteit – Senmongakkou / Daigaku

Veel reguliere scholen zijn niet religieus, maar sommige scholen zijn christelijk of boeddhistisch. Dit zijn vaak privé scholen en niet de openbare scholen.

Bijles en prestaties

De meeste kinderen gaan naar de basisschool die dichtbij hun huis zit. Sommige kinderen (of hun ouders) kiezen ervoor om naar een Privéschool te gaan, en die zitten vaak niet dichtbij waar ze wonen, dus moeten kinderen reizen naar school met het OV.

Veel kinderen in Japan gaan ook naar bijles, waar ze Engels leren of zich voorbereiden op toelatingsexamens voor de universiteit. Er wordt vaak gezegd dat het moeilijker is om toegelaten te worden tot een universiteit dan om er af te studeren. Dit staat in contrast met Nederland, waar het toelatingsproces vaak minder uitdagend is en de uitdaging vooral ligt in het succesvol afronden van de studie. Daardoor is het in Japan minder gebruikelijk om je diplomatermijn te verlengen.

In Nederland verschillen universiteiten qua niveau niet veel, maar in Japan hebben sommige universiteiten, zoals de Universiteit van Tokio, een zeer goede reputatie. Als iemand zegt dat ze aan de Universiteit van Tokio is afgestudeerd, zullen mensen waarschijnlijk zeggen: “Wauw, je moet echt heel slim zijn!” Hoewel het steeds minder gebruikelijk wordt, selecteren sommige grote bedrijven in Japan sollicitanten nog op basis van de universiteit waar ze zijn afgestudeerd.

In Japan krijgen alle studenten tot aan de Hogere Middelbare School een breed scala aan vakken aangeboden tot hun 18e, waarbij sommige vakken keuzevakken zijn. De opties van keuzevakken varieert van theater, zang, fotografie, schilderen, koken tot talen (Engels is verplicht, dus andere talen zoals Duits, Koreaans, en Frans zijn mogelijk, maar helaas geen Nederlands😉).

Bij de overgang naar “College” of de Universiteit moet je een richting kiezen om je verder te ontwikkelen.

Colleges bieden vaak tweejarige programma’s aan voor praktijkgerichte beroepen zoals kapper, chef-kok, modeontwerper, engineer, enzovoort. Universiteiten hebben meestal vierjarige programma’s die theoretischer zijn.

In Japan is het minder gebruikelijk om na de universiteit een masterstudie te volgen; veel studenten beginnen direct aan hun eerste baan na het afstuderen. Ik vind het daarom heel knap hoe Nederlandse kinderen al op hun twaalfde een richting kunnen kiezen en soms weten wat ze in de toekomst willen. Toen ik zelf twaalf was, had ik echt geen idee.

Seifuku: het schooluniform

Op veel middelbare scholen in Japan is het dragen van een schooluniform verplicht, en elke school heeft zijn eigen ontwerp. Sommige scholen hanteren strikte regels, bijvoorbeeld dat vrouwelijke studenten hun rok niet korter mogen maken dan tot de knie en dat ze hun haar niet mogen kleuren. Voor basisschoolstudenten is het uniform meestal alleen verplicht op privéscholen, niet op openbare scholen.

Mijn middelbare school had geen schooluniform, dus wij hadden toen een dag waarop iedereen ‘uniform’ droeg, voor de lol🙂 Universiteit hebben ook geen schooluniform meer.

Kyushoku: de schoollunch

Op veel basisscholen in Japan wordt een schoollunch aangeboden aan de leerlingen. Alle leerlingen krijgen deze maaltijd, en het is vaak erg lekker! Elke maand wordt er een menu voor de maand uitgedeeld, en de mensen van de school bereiden dagelijks een heerlijke maaltijd. Sommige scholen hebben zelfs een grote keuken op de school waar de maaltijden worden gekookt.

Lunchtijd was echt mijn favoriete moment toen ik op de basisschool zat. Op speciale dagen hadden we altijd een “verrassingsmenu”. En je krijgt standaard melk en sap of iets speciaals bij het verrassingsmenu. Grote pannen, borden en bestek worden per klas geleverd (er zijn meestal 2-4 klassen per niveau).

Elke klas is verdeeld in groepjes van 4-5 leerlingen die samen activiteiten doen. Deze groepjes wisselen elk kwartaal. Elk groepje is verantwoordelijk voor het serveren van de lunch aan de andere leerlingen, en deze taak rouleert wekelijks. Zij zorgen ook voor het opruimen na de lunch.

Meer weten over Kyushoku? Bekijk de video hieronder.

Nog een leuk weetje… Sommige steden hebben hun eigen kenmerkende drankjes. Zo staat Shizuoka bekend om zijn groene thee, en Ehime om zijn sinaasappelsap. In deze steden kun je op school zelfs groene thee of sinaasappelsap drinken uit de gewone kraan op school! 😄

Het schoonmaakrooster

Naast het schoollunch rooster hebben alle leerlingen nog een extra taak: schoonmaken!

Dit doen ze met groep, waarbij de taken wekelijks rouleren. Elke groep krijgt een schoonmaaktaak toegewezen op verschillende plekken, zoals het klaslokaal, de gang, de wc, andere klaslokalen en de ingang. Deze dagelijkse routine vindt plaats op zowel de basisschool als de middelbare school. Hieronder zie je hoe Japanse leerlingen en studenten hun klaslokalen schoonmaken!

Diversiteit in de klas

In de meeste Japanse scholen zie je bijna uitsluitend kinderen van Japanse afkomst. Hoewel er soms een paar kinderen zijn met een gemengde Japanse en buitenlandse achtergrond, is er vaak weinig diversiteit in de klas. Tijdens mijn hele schooltijd – van basisschool tot universiteit – had ik geen enkele klasgenoot die niet volledig Japans was. Er zijn echter veel internationale scholen waar buitenlandse kinderen vaak naartoe gaan. Op deze scholen wordt alles in het Engels onderwezen in plaats van Japans. Internationale scholen zijn vaak particulier en duurder dan reguliere scholen.